Usuwanie ósemek (zębów mądrości) - co warto widzieć przed zabiegiem?

Ostatnimi zębami trzonowymi, jakie wyrzynają się najczęściej już w wieku dorosłym (zwykle pomiędzy 17 a 21 rokiem życia), są tzw. zęby mądrości. W związku z tym, że w jamie ustnej może brakować dla nich miejsca, często wyrzynają się one pod nietypowymi kątami, co dodatkowo utrudnia ich prawidłową pielęgnację. W jamie ustnej mamy aż cztery ósemki (po obu stronach, na górze i dole), ale ze względu na wspomniane trudności z ich czyszczeniem, zwykle dość szybko się one psują i trzeba je usuwać.

O ósemkach 

Trzecie zęby trzonowe są ostatnimi zębami żuchwy i szczęki. Wyrzynają się jako ostatnie, wówczas gdy nie są nam jeszcze szczególnie potrzebne (najczęściej w wieku około 19 lat, niekiedy wcześniej lub nieco później). Choć są to zęby pojawiające się najpóźniej, to jednak dość często stają się pierwszymi ofiarami próchnicy. Ze względu na utrudniony dostęp do tych zębów ich codzienna pielęgnacja jest znacznie trudniejsza niż pozostałych trzonowców, a niekiedy wręcz niemożliwa. Na powierzchni ósemek odkłada się więcej osadów, płytki bakteryjnej i kamienia, a to zwiększa ryzyko próchnicy. Poza tym zęby mądrości lubią wyrzynać się pod dziwnymi kątami, co może podrażniać wewnętrzną stronę policzków i stanowić przyczynę nawracających aft.

Kiedy należy usunąć zęby mądrości? 

Najczęstszą przyczyną usuwania zębów mądrości jest zaawansowana próchnica prowadząca do martwicy miazgi i powstawania silnych stanów zapalnych, co zwykle wiąże się z opuchlizną i dolegliwościami bólowymi. Z uwagi na trudny dostęp do tych zębów, a także ze względu na ich znikomy wpływ na estetykę uśmiechu, prawidłowy zgryz czy komfort jedzenia, zaatakowanych przez próchnicę ósemek raczej się nie leczy. Wskazaniem do ekstrakcji tych zębów są także nieprawidłowości podczas ich wzrostu – gdy zęby wyrzynają się w dziwnych kierunkach, wyrzynają się częściowo lub w ogóle (ich obecność ujawniania jest po wykonaniu zdjęcia RTG). Ósemki usuwa się także wtedy, gdy powodują tłoczenie się pozostałych zębów, co może zaburzyć wszystkie wcześniejsze osiągnięcia związane z leczeniem ortodontycznym.

W jaki sposób przygotować się do zabiegu? 

Dostępność silnych, miejscowych środków znieczulających, a także możliwość realizacji zabiegu ekstrakcji zęba mądrości w znieczuleniu ogólnym sprawia, że cała procedura jest w zasadzie bezbolesna. Co więcej, nawet stosując znieczulenie miejscowe, podczas jednego zabiegu można zwykle usunąć dwie ósemki naraz (po jednej stronie, górną i dolną). Do takiego zabiegu trzeba się jednak odpowiednio przygotować. Dobrze jest również wziąć sobie kilka dni urlopu na czas po zabiegu, tak by rany zdążyły się zagoić.

Zanim usuniesz ząb mądrości, stomatolog powinien zlecić wykonanie prześwietlenia RTG lub tomografii komputerowej. Zdjęcia pozwolą zobrazować kształt i kierunek położenia korzeni, co znacząco ułatwi ekstrakcję. Zabieg każdorazowo powinien być również poprzedzony szczegółowym wywiadem z pacjentem. Ma to pomóc w rozpoznaniu ewentualnych przeciwwskazań do jego wykonania. Istotnym przeciwwskazaniem może być skaza krwotoczna, stosowanie przez pacjenta leków obniżających krzepliwość krwi czy ciąża. Warto pamiętać, by przed zabiegiem zjeść obfity posiłek. Po zabiegu ekstrakcji niewskazane jest jedzenie czegokolwiek, zwłaszcza ciepłych posiłków, przez co najmniej kilka godzin. Dzień przed zabiegiem usuwania ósemek należy również odstawić papierosy i alkohol (może powodować zaburzenia w krzepnięciu krwi i wchodzić w interakcje ze środkiem znieczulającym).

Jakie mogą być powikłania po usunięciu ósemek? 

Najczęstszymi, poważnymi powikłaniami występującymi po zabiegu jest szczękościsk, przedłużające się krwawienie i opuchlizna. W niektórych przypadkach może dojść do porażenia nerwu zębodołowego dolnego lub językowego, zapalenia zębodołu lub powstania krwiaka. Zwykle pojawia się również obrzęk policzka i związane z tym problemy z mówieniem, jedzeniem czy ogólnie, z szerokim otwieraniem ust – najczęściej ustępują po 2-3 dniach.

Konsekwencją inwazyjnego zabiegu jest również utrzymujący się przez kilka dni dyskomfort oraz dolegliwości bólowe o różnym stopniu nasilenia. Stopień nasilenia bólu w dużym stopniu zależy od tego, czy usuwaliśmy zęby ósemki górne, czy dolne. Te drugie są znacznie trudniejsze do usunięcia, w związku z czym objawy bólowe po zabiegu mogą utrzymywać się nieco dłużej i mieć bardziej nasilony charakter. Oczywiście wiele w tym przypadku zależy od cech indywidualnych danej osoby.

Po usunięciu jednego lub dwóch zębów mądrości, w celu złagodzenia obrzęku i dolegliwości bólowych, przez kilka dni można stosować zimne okłady na policzek lub ssać kostki lodu. Zaleca się również rezygnację z picia alkoholu i palenia papierosów. Należy także unikać intensywnego wysiłku fizycznego, gorących posiłków i napojów czy intensywnego szczotkowania zębów. Podczas zabiegów higienicznych omijamy miejsce po ekstrakcji. Jeśli pojawią się niepokojące objawy, krwawienie nie ustępuje, opuchlizna się zwiększa, pojawia się gorączka lub silny ból, wówczas należy skonsultować się ze stomatologiem.

Z uwagi na lokalizację i związane z tym problemy, dawniej ósemki usuwało się rutynowo. Dziś wskazaniem do ich ekstrakcji jest przede wszystkim zaawansowana próchnica oraz nacisk na pozostałe zęby, co może utrudniać wdrożenie skutecznego leczenia ortodontycznego. Na szczęście, dzięki dostępności prześwietleń i środków znieczulających, zęby mądrości usuwa się dziś bezboleśnie i możliwie bezpiecznie, bez szkody i poważnych niedogodności dla pacjenta.