Czym jest kandydoza jamy ustnej i jak ją leczyć?

Gdy z jakiegoś powodu zaburzeniu ulegnie równowaga w jamie ustnej, pojawiają się warunki korzystne dla rozwoju niektórych mikroorganizmów, w tym drożdżaków. Grzybica w jamie ustnej najczęściej pojawia się zatem w momencie osłabienia organizmu, przy spadku odporności spowodowanej infekcją, zwłaszcza podczas antybiotykoterapii. Do wystąpienia kandydozy mogą przyczyniać się również inne czynniki.

Część zakażeń spowodowanych jest nadużywaniem płynów do płukania ust, zwłaszcza płynów o silnym działaniu antybakteryjnym. Usunięcie wszelkich bakterii z jamy ustnej otwiera drożdżakom drogę do zmasowanej inwazji, co zwykle dość szybko kończy się zakażeniem, z charakterystycznym białym nalotem na języku, podniebieniu czy wewnętrznych stronach policzków. Grzybica jamy ustnej może być również konsekwencją ogólnych zaniedbań higienicznych. Niekiedy do jej powstania przyczynia się także stosowanie stałego aparatu ortodontycznego, który podrażnia tkanki miękkie, uszkadzając ich powierzchnię.

Kandydoza może mieć również przyczyny ogólnoustrojowe, wynikające z chorób i wywoływanych przez nie zaburzeń hormonalnych. Z grzybicą jamy ustnej zmagają się często osoby chorujące na cukrzycę, z niedoczynnością nadnerczy czy niewłaściwym działaniem tarczycy. Zakażenie może pojawić się także w wyniku stosowania niektórych sterydów, leków hormonalnych, na przykład przy długotrwałym przyjmowaniu tabletek antykoncepcyjnych, a także cytostatyków i leków immunosupresyjnych oraz w radioterapii. Większą skłonnością do kandydozy wykazują się niemowlęta, kobiety w ciąży, osoby w podeszłym wieku, palące papierosy, stosujące dietę bogatą w węglowodany, borykające się z niedoborami żelaza, kwasu foliowego, witaminy C lub niektórych witamin z grupy B.

Jednym z pierwszych objawów zakażenia jest biały nalot, który najczęściej pojawia się na języku, ale może być również obecny na podniebieniu czy wewnętrznych częściach policzków. Jego obecności zwykle towarzyszy nieprzyjemny zapach z ust i brak smaku, przez co wiele osób zupełnie traci apetyt. Gdy kandydoza się rozwinie mogą pojawić się bolesne owrzodzenia, wystąpi ból przy przełykaniu śliny, suchość w ustach czy uczucie pieczenia w jamie ustnej. Niekiedy w trakcie zakażenia dochodzi również do pękania kącików ust, co może być zarówno jednym z pierwszych symptomów choroby, jak i konsekwencją jej bardziej zaawansowanego stadium.

Choć nie zawsze możemy ustrzec się przed chorobą, to jednak warto pamiętać o przestrzeganiu kilku zasad, dzięki którym ryzyko infekcji będzie mniejsze. Przede wszystkim należy pamiętać, by podczas antybiotykoterapii stosować zapisane przez lekarza preparaty osłonowe. Poza tym należy dbać o higienę jamy ustnej, przede wszystkim regularnie szczotkować i nitkować zęby. O higienę powinny dbać także osoby stosujące protezy zębowe – należy regularnie je dezynfekować. Nie należy przesadzać ze stosowaniem płynów do płukania ust o właściwościach silnie antybakteryjnych. Ich nadużywanie kończy się zwykle zachwianiem mikroflory bakteryjnej w ustach, przez co stajemy się bardziej podatni na inwazję drożdżaków z rodzaju candida.

W związku z tym, że grzybica w jamie ustnej może być pochodną stosowania nieodpowiedniej, niewłaściwie zbalansowanej diety czy konsekwencją palenia dużej ilości papierosów, warto rzucić palenie i wzbogacić swoje posiłki o produkty bogate w cenne dla organizmu składniki odżywcze, przede wszystkim naturalne witaminy i minerały. Poza tym dieta nie powinna opierać się tylko na węglowodanach. Należy pamiętać o dostarczaniu do organizmu odpowiedniej dawki białek i tłuszczów. Nie zapominajmy również o błonniku i produktach korzystnie wpływającym na naszą naturalną mikroflorę bakteryjną, takich jak maślanki, kefiry czy jogurty.

Niestety pomimo stosowania działań profilaktycznych nie jesteśmy w stanie całkowicie zabezpieczyć się przed kandydozą. Gdy jej przyczyną są ogólnoustrojowe choroby, często do eliminacji problemu konieczne staje się włączenie specjalistycznych leków. Na początku zwykle stosuje się leki działające miejscowo, takie jak nystatyna w zawiesinie. Gdy takie leczenie jest nieskuteczne, lekarz najczęściej zaleca przyjmowanie leków doustnych, zawierających na przykład takie substancje aktywne jak flukonazol. W ciężkim przebiegu zakażenia podaje się amfoterycynę B. Gdy grzybica w jamie ustnej ma łagodny przebieg, zamiast leków można stosować ogólnodostępne środki odkażające zawierające chlorheksydynę, a także suplementy diety z witaminami z grupy B, żelazo i probiotyki.