Czy prześwietlenie zębów jest bezpieczne? Czyli wszystko o rentgenie jamy ustnej!

To specyficzna technika obrazowania z wykorzystaniem promieniowania rentgenowskiego (promieniowanie X), pozwalająca na nieinwazyjne wykrycie ewentualnych nieprawidłowości prześwietlanych struktur. W przypadku stomatologii RTG jamy ustnej pozwala uzyskać obraz naszych zębów i okalających je struktur kostnych, przede wszystkim kości szczęki i żuchwy. Dzięki tego typu badaniu stomatolog może w prosty sposób odkryć źródło problemu i wdrożyć odpowiednie leczenie. Rentgen jamy ustnej jest zabiegiem powszechnie stosowanym w diagnostyce stomatologicznej, przede wszystkim w ortodoncji i endodoncji, a niekiedy również w innych specjalnościach stomatologicznych. Co ważne, jest to badanie nieinwazyjne i bezbolesne dla pacjenta. Dawki promieniowania są na tyle niskie, że nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla naszego zdrowia.

Do najczęściej zlecanych przez dentystów rentgenowskich badań diagnostycznych zalicza się punktowe RTG, zdjęcia panoramiczne i cefalometryczne oraz tomografię komputerową 3D.

• RTG punktowe – to podstawowe badanie RTG jamy ustnej, które zapewnia możliwość zobrazowania szczegółowej struktury wybranego zęba lub zębów oraz okalających go tkanek kostnych, najczęściej zlecane przy leczeniu kanałowym. Zdjęcie obrazuje kształt i położenie zarówno kanałów, jak i korzeni zęba i może być zlecane na różnych etapach leczenia kanałowego, tak by stomatolog mógł upewnić się, czy jest ono w pełni skuteczne.

• Pantomografia – to prześwietlenie zębów oraz zakrzywionych struktur żuchwy i szczęki, powszechnie nazywane zdjęciem panoramicznym. Takie badanie wykonuje się w celu diagnozowania próchnicy, wykrywania zębów nadliczbowych, wad rozwojowych, w tym różnorodnych nieprawidłowości w budowie korzeni zębów i otaczających je tkanek. Dzięki szerokiemu obrazowaniu prześwietlane są nie tylko zęby, ale i sąsiadujące z nimi struktury, w tym fragmenty kości żuchwy i szczęki, stawy skroniowo-żuchwowe oraz przynajmniej w pewnej części zatoki szczękowe. Badanie wykonuje się przy pomocy specjalnego urządzenia, które obraca się wokół głowy. Pacjent pozostaje w pozycji siedzącej.

• Cefalometria – to odmiana zdjęcia RTG czaszki wykonywanego w pozycji bocznej. Tego typu badanie zleca się w celu wychwycenia istniejących wad zgryzu, najczęściej przed rozpoczęciem leczenia ortodontycznego, a także w jego trakcie i po zakończeniu – dla sprawdzenia skuteczności leczenia i wprowadzenia ewentualnych korekt.

• Tomografia komputerowa 3D – to jedna z najnowocześniejszych i dzięki temu najbardziej precyzyjnych technik diagnostycznych stosowanych w stomatologii. Badanie pozwala wykryć nawet najmniejsze zmiany, co daje możliwość wdrożenia skutecznego i mniej inwazyjnego leczenia. Tomografię zleca się m.in. przed wykonaniem zabiegu wszczepiania implantu, tak by w idealny sposób dopasować go do potrzeb konkretnego pacjenta, a także przy planowaniu zabiegów w miejscach przebiegu ważnych nerwów, tak by zminimalizować ryzyko ich przypadkowego naruszenia.

Największe obawy przed wykonaniem RTG jamy ustnej mają kobiety w ciąży. Rzeczywiście promieniowanie rentgenowskie ma niekorzystny wpływ na płód i wykonanie badania, zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży, pomiędzy 3 a 8 tygodniem, gdy rozwijają się główne narządy wewnętrzne dziecka, może być niebezpieczne. Dlatego zaleca się przełożenie takiego badania na później. Ogólnie odradza się wykonywanie badań RTG kobietom w drugiej fazie cyklu. Gdy rentgen jamy ustnej jest jednak niezbędny, można go wykonać przy zachowaniu szczególnych zasad bezpieczeństwa. W tym celu należy poinformować personel wykonujący badanie o ciąży i zabezpieczyć brzuch przy pomocy specjalnego ołowianego fartucha ochronnego. Zdecydowana większość stomatologów zaleca odłożenie wykonania takiego badania na trzeci trymestr ciąży lub jeśli jest to tylko możliwe, na czas po rozwiązaniu. Nie oznacza to jednak, że w tym czasie nie można podejmować żadnego leczenia zębów w ciąży. Gdy sytuacja tego wymaga, można wykonywać wszystkie zabiegi ratujące zęby, również pod znieczuleniem.

Niewielkie dawki promieniowania, z jakimi mamy do czynienia podczas wykonywania standardowego, punktowego czy panoramicznego RTG jamy ustnej, nie są niebezpieczne i przy zachowaniu odpowiednich procedur, takim badaniom mogą być poddawane zarówno dzieci, jak i kobiety w ciąży (najlepiej dopiero w trzecim trymestrze). Dla zachowania maksimum bezpieczeństwa takie badania należy wykonywać w odpowiednich odstępach czasu, najlepiej nie częściej niż raz na pół roku.