Co powoduje pieczenie w jamie ustnej?

Niemal każdy z nas przynajmniej raz w życiu doświadczył nieprzyjemnego uczucia szczypania lub pieczenia w jamie ustnej. Przyczyny takiego zjawiska mogą być bardzo różne, zaczynając od podrażnień spowodowanych spożywaniem niektórych produktów spożywczych, przez zaburzenia spowodowane lekami, a na chorobach ogólnoustrojowych i infekcjach kończąc. Jedną z częstych przyczyn pieczenia w ustach jest właśnie kandydoza jamy ustnej, czyli zakażenie błon śluzowych spowodowane przez drożdżaki Candida.

Gdy uczuciu pieczenia nie towarzyszą inne widoczne objawy i nie jest ono spowodowane zjedzeniem pokarmu, który wywołuje chwilowy efekt podrażniania błony śluzowej, wówczas możemy mieć do czynienia z tzw. pierwotnym zespołem pieczenia jamy ustnej BMS. To schorzenie o dotychczas niepoznanej etymologii, zwykle występujące bez dodatkowych objawów i widocznych zmian w zabarwieniu śluzówki jamy ustnej. Choroba występuje znacznie częściej u kobiet niż mężczyzn i ma przewlekły charakter. Najczęściej objawia się pieczeniem języka, ale objawy bólowe mogą dotyczyć również podniebienia czy nawet gardła. Uczuciu dyskomfortu niekiedy towarzyszą również zaburzenia smaku i subiektywne uczucie suchości w ustach – według licznych badań u osób z BMS poziom ilości śliny w ustach pozostaje w normie.

BMS może mieć również wtórny charakter. Wówczas jego najczęstszą przyczyną jest przyjmowanie leków wywołujących zaburzenia w obrębie jamy ustnej, spożywanie niektórych pokarmów, w tym produktów wywołujących reakcję alergiczną, zaburzenia hormonalne, schorzenia ogólnoustrojowe, takie jak cukrzyca, a także infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybica. Kandydoza jamy ustnej to jedna z częstych przyczyn wtórnego zespołu pieczenia w ustach. Schorzenie jest wywoływane przez drożdżaki z rodzaju Candida. Do infekcji dochodzi najczęściej w momencie zaburzenia równowagi mikroflory bakteryjnej w jamie ustnej, na przykład podczas stosowania antybiotyków bez odpowiedniej osłony. Grzybica może być spowodowana także przez chorobę, stosowanie leków zaburzających równowagę hormonalną organizmu lub uszkadzających odporność, niewłaściwą dietę czy brak należytej higieny, w tym przede wszystkim zaniedbania związane ze szczotkowaniem zębów.

Po pierwsze, osobę uskarżającą się na tego typu dolegliwości należy dokładnie przebadać pod względem stomatologicznym. Przyczyną dolegliwości bólowych, uczucia szczypania czy pieczenia może być bowiem nie tylko kandydoza jamy ustnej, ale także wada zgryzu czy użytkowanie niedopasowanej protezy lub stałego aparatu ortodontycznego powodującego niewielkie, niewidoczne gołym okiem uszkodzenia błony śluzowej w ustach. Po drugie należy pomyśleć o modyfikacji diety. Być może niektóre rodzaje spożywanych na co dzień pokarmów wywołują alergię, której objawem jest nasilone uczucie pieczenia, bólu czy szczypania. Po trzecie warto wykonać dokładniejszą diagnostykę pod kątem występowania dotychczas niezdiagnozowanej choroby mogącej wywoływać zaburzenia hormonalne, przyczyniającej się do osłabienia odporności czy wpływającej na porażenie zakończeń nerwowych. Po czwarte należy sprawdzić, czy leki przyjmowane przez leczoną osobę nie powodują uczucia pieczenia. Jeśli tak i gdy tylko jest taka możliwość, warto zastąpić je innymi lekami o tożsamym działaniu.

Gdy przyczyną pieczenia w ustach jest kandydoza jamy ustnej, wówczas należy zwalczyć zakażenie, stosując leki o działaniu miejscowym, ewentualnie leki doustne. W leczeniu drobnych infekcji pomocne mogą być również ogólnodostępne preparaty stomatologiczne do zastosowań indywidualnych, zwłaszcza środki zawierające chlorheksydynę. Jest to substancja o działaniu bakteriobójczym i bakteriostatycznym. Pomaga wyeliminować niekorzystne bakterie i sprzyja przywróceniu prawidłowej mikroflory w ustach, a tym samym zapobiega rozwojowi drożdży odpowiedzialnych za grzybicę. W profilaktyce kandydozy jamy ustnej zaleca się również regularne szczotkowanie zębów, a w przypadku osób korzystając z protez zębowych, ich częstą dezynfekcję. Warto pamiętać również o diecie wspomagającej naturalną odporność organizmu, unikaniu spożywania dużej ilości produktów niemal w całości składających się z węglowodanów, a także o stosowaniu leków osłonowych podczas terapii antybiotykowej.

Uczucie pieczenia w ustach może mieć przewlekły lub chwilowy charakter. W tym drugim przypadku jego przyczyną jest najczęściej niewłaściwa dieta lub zakażenie wywołane przez drożdżaki, ewentualnie przez infekcję bakteryjną lub wirusową w obrębie błon śluzowych jamy ustnej. Gdy uczucie pieczenia ma długotrwały charakter i nie towarzyszą mu dodatkowe objawy w postaci charakterystycznego nalotu na języku czy owrzodzenia błony śluzowej w ustach, jego przyczyną jest zwykle BMS typu pierwotnego.